آخرین نوشته‌ها
هفته پیش کتابی خواندم که خاطرات چند زن که در دوران جنگ هشت ساله جانباز شده بودند را نوشته بود.
کتاب انگار هیچ ویراستاری نداشت. نویسنده هم خیلی قوی و کاربلد نبود. با چند خانم درباره چگونگی مجروحیت‌شان و زندگی‌شان مصاحبه کرده بود و مصاحبه‌ها را پیاده و منتشر کرده بود. بدون ویرایش متن و کم کردن اضافات صحبت‌ها؛ با غلط‌های فراوان نگارشی و ویراستاری.
ولی موضوع کتاب و سوژه‌های انتخاب شده برای من جدید بود و جالب. مخصوصا خاطره اول که خاطره خانمی بود که وقتی حدود سیزده ساله و دخترمدرسه‌ای بوده، مدرسه‌شان توسط هواپیماهای بعثی بمباران میشود و خیلی از دانش‌آموزان به طرز فجیعی شهید و مجروح میشوند. مدرسه زینبیه شهر میانه. این موضوع و اتفاق ناگوار، اندازه‌ی یک کتاب به تنهایی جای کار و نوشتن دارد؛ حتی می‌تواند وسوژه فیلم و مستند باشد.
بزرگ علوی، هرچقدر در “چشم‌هایش” به زیبایی شخصیت داستانش پرداخته در داستان “نامه‌ها” و “اجاره خانه” شخصیت‌هایش را زشت و کریه‌المنظر خلق کرده است.
گیله‌مرد مجموعه‌ای از چند داستان کوتاه است که علوی بنا بر مقتضیات اجتماعی زمان خود، آنها را نوشته است. داستان‌هایی از ظلم و ستم‌هایی که به مردم روا می‌داشتند. من البته فقط سه داستان اول را خواندم؛ “گیله‌مرد” “نامه‌ها” و “اجاره‌خانه” بقیه‌ی کتاب را حوصله‌ام نکشید بخوانم. هم حوصله‌ی تلخی بیشتر نداشتم هم در نظرات مختلف برای کتاب خوانده بودم که اصل کتاب همان دو داستان اول است و بقیه داستان‌ها آن‌چنان قوی نیستند. شاید هم یکروز که فرصت بیشتری داشتم، برگردم و باقی داستان‌ها را بخوانم. فعلا در قفسه‌ی “ناتمام” گودریدزم قرار می‌گیرد.
یک کتاب شعر “کودک” از طاقچه دانلود کردم تا نگاهی به شعرها و تصاویرش بیندازم.
کتاب توسط حوزه هنری گیلان منتشر شده بود و طبق توضیح ابتدای کتاب، شاعر اشعار کتاب، یکی از قطب‌های شعر کودک گیلان و ایران هستند. شروع کردم به خواندن اشعار و دیدن تصویرگری‌هایشان.
شعر اول، توصیف عمه‌‌ای شاعر از زبان کودک بود.
شعر دوم، بیان دردها و غم‌های یک آقای “کوچک” فلافل‌فروش
شعر سوم، شعری انگیزشی و خوب درباره کتاب.
شعر چهارم، بچه‌ی تنهایی که فقط یک موبایل داره
برایم عجیب شد که از چهار شعر ابتدایی کتاب شعر “کودک” دوتای آن، اشعاری غمگین با تصاویری که حس منفی و ناراحت منتقل می‌کنند هستند. بقیه شعرها را که خواندم، بار غم کتاب بیشتر و بیشتر شد؛ سفره‌ی خالی خانه از زبان کودک، پیرمرد نان‌خشکی، ماهی تنهای غمگین، تیرگی جنگ…
مضامین اشعار به یک طرف، تصاویر و غمی که در چهره‌ها مشهود است به یک‌طرف. رنگ‌های قرمز و سبزکمرنگ در کنار مشکی و خاکستری، همه دست به دست هم دادند تا غم روی غم بنشیند و بعد از خواندن کتاب از خودم بپرسم: یک کتاب کودکانه، لازم است در این حد و مقدار بار غم و ناامیدی به کودک بدهد؟ ناشر نظارتی بر اشعار منتشره دارد؟
ما بزرگترها، تا چه مقدار اجازه داریم نگرانی‌ها و دغدغه‌های خودمان را به دنیای کودکان انتقال دهیم تا با حقیقت دنیای بزرگترها آشنا شود؟ از چه سنی، دغدغه‌های معیشت، زندگی، خانواده باید با بچه مطرح بشود تا در نوجوانی و بزرگسالی درک بهتری داشته باشد؟
و سوال‌های دیگر که از موضوع کتاب فراتر می‌رود
خواندمش؛ یعنی گوش دادمش. کتابی که یکی از عاشقانه‌ترین کتاب‌های ادبیات انگلیس معرفی میشود ولی من زیاد دوستش نداشتم و عشق واقعی دوطرفه‌ی خاصی در آن پیدا نکردم! بگذریم.
عاشق کتاب صوتی شده‌ام و می‌توانم بگویم کتاب کاغذی دست گرفتن و خواندن برایم سخت شده است. کتاب صوتی را در هر وضعیتی که احتیاج به فکر کردن به موضوع دیگری نداشته باشم، گوش میدهم. وقت غذا پختن، نهار خوردن، تمیز کردن خانه، استراحت بعد از ظهر، در ماشین و مترو و حتی در حمام به کمک بلوتوث!
شاید بخاطر همین است که کتاب‌های طولانی و خسته‌کننده‌ای مثل دزیره و بلندی‌های بادگیر را در کمتر از یک هفته، بصورت صوتی خوانده‌ام؛ آن هم نسخه کامل و نه خلاصه شده آنها را.
خلاصه اینکه از این روش جدید کتاب‌خوانی‌ام بسیار راضی‌ام. فقط کاش کتاب‌های صوتی کمی قیمت کمتری داشت. 🙂
فایل‌های لپ‌تاپ را مرتب میکردم که به وردی رسیدم با عنوان “کتاب‌هایی که نخریدم” یادم آمد یکی دو سال پیش برای نشریه شیرازه نوشته بودمش و یادم رفته بود اینجا بگذارمش. قضایش را به جا می‌آورم 🙂
امیرخانی‌خوانی مد شده بود؛ حتی امیرخانی‌نویسی! اوایل دهه
هشتاد بود و “من‌او” و “ارمیا” شده بود نشانه کتابخوان بودن
بین بچه مذهبی‌ها. در مدرسه، دانشگاه، شبکه‌های اجتماعی و حتی مسجد، ارمیا، علی
فتاح، مهتاب و امیرخانی کلماتی بود که زیاد شنیده میشد. من‌او جزو کتاب‌های پرفروش
شد. حتی بعدتر به زبان روسی و اندونزی ترجمه شد.
سال هشتاد و دو با همسفر شدن امیرخانی در سفر زاهدان رهبری و چاپ کتاب “داستان سیستان” امیرخانی معروف شد. حتی من او و ارمیایش که سال‌های قبل و در دهه هفتاد نوشته بود، بعد از داستان سیستان بیشتر شناخته و خوانده شدند. اگر در جمع‌های بچه‌های کتابخوان بودی و ن‌او را نخوانده بودی، انگار که هیچ کتابی نخواندی! اصلا مگر میشد ادعای کتابخوانی داشته باشی و من‌او را نخوانده باشی! حتی کتاب‌نخوان‌ترین بچه مذهبی‌ها هم برای عقب نماندن از قافله امیرخانی داستان علی و مهتاب را از دوستانشان می‌پرسیدند.
من‌او را همان سالها خواندم. از کتابخانه مدرسه امانت گرفتم و خواندم. منی که اکثر کتاب‌های معروف را می‌خریدم، هرچه با خود کلنجار رفتم تا من‌او را بخرم، موفق نشدم و نخریدم. انگار نیرویی درونی نمی‌خواست و نمی‌گذاشت برای این کتاب، هزینه کنم. از کتابخانه گرفتم، خواندم و پسش دادم. حتی بعد از خواندن و خوش آمدن هم راضی به خریدنش نشدم. کتاب‌های دیگری هم بود که امانت گرفته بودم ولی بعد از خواندن آنقدر دوستشان داشتم که میخواستم در کتابخانه‌ام باشند و خریده بودمشان، ولی من‌او را با اینکه دوستش دشاتم ولی باز هم نتوانستم خودم را راضی به خریدش کنم.
سال هشتاد و هفت، امیرخانی دوباره با “بی‌وتن” سر زبان‌ها افتاد. هرچند هیچ‌وقت به موفقیت من‌او نرسید، ولی بازار کتاب و کتابخوانی مجدد دچار تبِ امیرخانی‌خوانی شد. و من باز هم نخریدمش، چرایی‌اش را همچنان نمی‌دانستم و نمی‌فهمیدم. همان نیروی درونی همچنان نمی‌گذاشت هزینه‌ای برای کتاب‌های امیرخانی بکنم. بی‌وتن را از دوستم امانت گرفتم و خواندم. این‌بار حتی آنقدر دوستش نداشتم که به خرید بعد از خواندنش فکر کنم.
چند سال بعد ازدواج کردم. هرچه بلور و بوفه و کریستال نداشتم، کتاب داشتم. دیوار یکی از اتاق‌ها را کردیم کتابخانه و هرکداممان کتاب‌هایمان را از خانه پدری بار کردیم و آوردیم خانه خودمان. کتاب‌ها داخل کارتن بودند. کارتن‌ها را باز میکردم و سعی میکردم مرتب و موضوعی در کتابخانه بچینمشان. سراغ کارتن کتاب‌های همسر رفتم. بیشترشان کتاب‌های رشته دانشگاه و مرتبط با کارش بودند. سینما، انیمیشن، کامپیوتر. کتاب‌ها را دانه دانه درمیآوردم، با پارچه‌ای گردگیری‌شان میکردم و بعد در قفسه می‌گذاشتم. غرق شده بودم بین کتاب‌های ناآشنا و نامانوس؛ از آموزش پی‌اچ‌پی و برنامه نویسی تا راهنمای فیلم‌نامه‌نویسی سیدفیلد که عنوانی آشنا توجهم را جلب کرد! من‌او. با لبخند نگاهش کردم، انگار در یک مهمانی با آدمهای کاملا جدید و غریبه باشم و یکدفعه آشنایی دور دیده باشم. برداشتم و ورقش زدم و خاطرات ده سال قبل برایم تداعی شد. میخواستم در قفسه بگذارمش که تازه متوجه کتاب زیری‌اش شدم. بی‌وتن بود و بعد ارمیا و بعد نشت‌نشا. خندیدم، قهقهه زدم. همه‌شان بودند، همه امیرخانی‌هایی که سالها از بودنشان در کتابخانه‌ام فرار کرده بودم و حالا با “سیدفیلد” و دیگران، خودشان را مهمان دائمی خانه‌ام کرده بودند. نگاهشان کردم؛ دست‌هایم را به نشانه تسلیم بالا بردم و گفتم باشد، شما بردی جناب امیرخانی. پارچه را برداشتم و بر تن بی‌وتن کشیدم.
بچه اولش که دنیا آمد، فهمید پدرِ یک بچه معلول شده است. نه فقط معلول جسمی؛ معلول جسمی و ذهنی.
دو سال بعد، پسر دوم‌شان دنیا آمد. با همه‌ی استرس و نگرانی‌شان بعد به دنیا آمدن بچه، نقص خاصی در ظاهرش نداشت ولی بعد مدتی مشخص شد، پسر دومش هم معلول است؛ هم ذهنی و هم جسمی.
پسرانش رشد خاصی نمی‌کردند. حرف نمی‌زدند. راه نمی‌رفتند. خودشان به تنهایی نمی‌توانستند هیچ کاری انجام دهند. حتی متوجه حرف والدین‌شان نمی‌شدند. فقط یکی‌شان چند جمله می‌گفت که یکی‌شان “کجا میریم بابا” بود.
خودش کمدین و نویسنده بود. تصور کن! کمدین و طنزنویس باشی و دنیا یکی از سخت‌ترین بازی‌هایش را با تو کند؛ پدرِ دو پسرِ معلولِ جسمی و ذهنی.
#ژان_لویی_فورنیه بچه‌هایش که از دنیا می‌روند، سرگذشتشان را با قلمِ جدی و طنز سیاه می‌نویسد و میشود کتاب خوش‌خوان و شاد و غمگین #کجا_میریم_بابا
از کتاب: “برخی اوقات برخی از مادرها بالای گهواره بچه‌هایشان می‌ایستند و می‌گویند: اصلا دلم نمی‌خواهد که بزرگ بشی، دوست دارم همین.طور بمونی. مادرهای بچه.های معلول خیلی خوش‌شانس‌ترند، آنها مدت زمان بیشتری عروسک بازی می‌کنند
شاه آبادی تاریخ خونده، قلم جذابی داره و این دو فاکتور، باعث میشه از دل حوادث تاریخی، یه داستان جذاب خلق کنه
داستانی که در عین قصه بودن و جزئیات شکل گرفته از ذهن نویسنده، کلیت واقعی داره
خیلی از آدم‌ها تاریخ‌خون نیستن و حتی از تاریخ فراری‌اند. رمان‌هایی مثل دیلماج، کافه خیابان گوته و حتی خانمِ مسعود بهنود خواننده رو با قصه میبره به عمق تاریخ و یکسری اطلاعات تاریخی بهش میده. چی بهتر از این؟
از اینکه دو ترم، شاگرد شاه‌آبادی بودم و ازشون آموختم، خوشحالم.
کتاب درباره میرزا یوسف‌خان مستوفی مشهور به دیلماج هست و تغییراتی که در زندگیش میکنه. برای من حزب باد بودن این فرد و یکروز طرفدار مشروطه بودن اونقدر که بخاطرش زندان میره و بعد فرار میکنه انگلیس و یه روز ضد مشروطه بودن انقدر که دستور میده زبون کسائیکه اسم مشروطه رو میارن ببرن، جالب بود! و سطرهای آخر کتاب که بعد از دوباره روی کار آمدن مشروطه‌خواهان و دار زدن شیخ فضل الله دوست میرزا یوسف بهش میگه باید برای نمایندگی مجلس اماده بشی! مشروطه به ما احتیاج داره!