عصری رفتم تا میدان تره‌بار نزدیک خانه تا هم کمی هوای بهاری به سرم بخورد هم کمی خرید کنم. خیار و گوجه و کاهوام را که خریدم، گفتم بروم از گاری‌ای که همیشه چند متر آن‌ورتر از میدان می‌ایستد و سبزی دسته‌ای می‌فروشد چند بسته ریحان و شاهی و تربچه برای افطار بخرم.
روش این گاری‌ها اینطور است که سبزی‌های مختلف را بدون ساقه بلند و تقریبا پاک‌شده در دسته‌های کوچک بسته‌بندی می‌کنند و دسته‌ای می‌فروشند. تا همین چند سال قبل، دسته‌ای پانصد بود که بعد شد هزار و بعد سه بسته دو هزار و تا الان که بسته‌ای دو هزار تومان شده است و البته ریحان که سرسبد سبزی‌خوردن است سه تومن! این الانی که می‌گویم از حدود بهمن پارسال است و قیمتی است که از چند گاری مختلف در نقاط مختلف شهر پرسیده‌ام.

الغرض. دو بسته شاهی و دو بسته ریحان و یک تربچه و یک پیازچه و یک شوید و یک گیشنیز برداشتم. وقتی می‌خواستم ریحان‌ بردارم پرسیدم ریحان‌هایتان چند است؟ گفت “مثل بقیه، سه تومن” سه تومن؟ همین چند روز پیش از گاری دیگری دو تومن خریده بودم. حوصله جروبحث نداشتم. دسته‌ها را کم کردم و به چهار بسته رساندم و گفتم بعدا از گاری‌ای که همیشه میخرم و گران‌فروش هم نیست میخرم.

چهار دسته را به دستش دادم همراه با کارت بانکی‌ام. دسته‌ها را گرفت و با حالتی متاسف گفت “همین؟ فقط چهار تا؟” و در کیسه گذاشت و به دستم داد و دستگاه پوزش را برداشت که دوازده تومن را بکشد. گفتمش “همین را هم چون انتخاب کرده بودم برداشتم وگرنه گران میدهی” گفت “نه قیمت همین است” گفتم “نه، گاری‌های دیگر دو تومن دسته‌ای میدهند و ریحان سه تومن” گفت”آشغال است و خراب است مال آنها” گفتم”ابدا. من هر هفته دارم میخرم” برگشت و گفت “اصلا به شما سبزی نمی‌فروشم” و کارت را به سمتم گرفت و گفت “من جنسم را با منت نمی‌فروشم” طلبکار شده بود مردک! کارت را گرفتم و کیسه سبزی‌ها را گذاشتم روی گاری و گفتم “بیا این هم سبزی‌هات” برگشت و گفت “بیا چیه؟ بگو بفرمائید. مودب باش” خیلی جلوی خودم را گرفتم که چیزی در جوابش نگویم! همان اول که با لحن تحقیرآمیز گفت فقط همین چهار بسته، باید میفهمیدم با چه طرز تفکری مواجه هستم که درکی ندارد که شاید مشتری‌ای داشته باشد که همان دوازده تومن هم برایش سنگین باشد و نباید چنین سوالی با آن لحن تحقیرآمیز بپرسد و حال که به گران‌فروشی‌اش اعتراض شده سودای ادب بگیرد! آن هم با مفرد قرار دادن.

برای همسر تعریف کردم و گفتم هیچ‌وقت دیگر از این گاری خرید نکن.

این فرد جامعه‌ی زیر دستش گاری‌اش و مشتری‌هایش، همین فرد یک مغازه بزرگ داشته باشد گران‌فروشی‌های بیشتر و بی‌ادبی‌های بیشتر میکند. وای به حال روزی که افراد شبیه این آدم پست و مقام بگیرند!

محل تشکیل کلاس‌ها مرکز شهر بود؛ خیابان طالقانی، شهرستان ادب.
حدود یکساعت و گاهی نیز بیشتر طول می‌کشید تا با مترو و تاکسی خود را برسانم.
اعتراف میکنم سختم بود. حتی چند نوبه‌ای کلاس را غیبت کردم بخاطر دوری راه.
جلسه اول کنار خانمی نشستم حدود چهل و خرده‌ای ساله؛ زمان تنفس بین کلاس در حد چند جمله‌ای صحبت کردیم. هفته بعدش نمی‌دانم چه شد که گفت از زنجان می‌آید و خوب یادم است چشمانم از تعجب گرد شد و گفتم “از زنجان؟ هر هفته؟” و وقتی تایید کرد و گفتمش چطور؟ اینطور گفت که ده صبح از خانه‌اش راه می‌افتد و با اتوبوس تا ترمینال آزادی می‌آید و از آنجا سوار مترو می‌شود تا ساعت دو به کلاس برسد. ساعت چهار هم که کلاس تمام می‌شود، همین مسیر را برمی‌گردد و حدود نه شب به خانه میرسد.
نمی‌دانستم چه بگویمش، اصلا در باورم نمی‌گنجید که برای شرکت در کلاسی دو ساعته، ده ساعت زمان بگذاری به اضافه‌ی خستگی و هزینه‌ی مالی و حدود سیصد و پنجاه کیلومتر بکوبی و به شهر دیگری بروی!
احسنتش گفتم و آفرین نثارش کردم با جملاتی که تعجب و حیرت از آنها آشکار بود.
جلسات بعدی بیشتر دوست شدیم و تلفن و اکانت اینستاهایمان را به هم دادیم و جزوه‌ی ضبط شده رد و بدل کردیم و گاهی موقع برگشت تا مسافتی باهم همراه شدیم و از داستان و قصه و کتاب حرف زدیم و… تا دوره‌ی کلاسمان تمام شد و ارتباطمان محدود شد به اکانت‌های اینستا و استوری دیدن. اینستاگرام که اکانت مرا بست، فراموشش کردم. یعنی وقتی اکانت جدید ساختم، یادم نبود روزگاری چنین آشنایی در غریبستانِ اینستا دارم و دنبال اکانتش هم تبعا نگشتم و نیافتمش.
‌
هفته‌ی پیش برای جستجویی در اینستا، تبِ اکسپلوره‌اش را باز کردم که نگاهم افتاد به اولین پستی که اینستا از دلِ اکانت‌هایی که نمی‌شناسمشان برایم آورده بود. خودش بود. مریم سادات. تا مغزم بخواهد در خاطرات سه چهار سال قبل بگردد و اسمش را پیدا کند، نگاهم به بالای عکس افتاد که نوشته بود “مریم بازرگانی درگذشت”
شوکه شدم! کلیک کردم و سطرهای نوشته شده زیر عکس را خواندم. غریبه‌ی آشنایِ پرتلاش که مرا خجلت‌زده کرده بود، رفته بود. آن همه تلاش و رفتن و آمدن برای رسیدن به مهارت “نوشتن” تمام شده بود و فقط مانده بود نوشته‌ها و متن‌هایش…

آدم‌ها… آدم‌ها… آدم‌های زندگی‌ام

دبیرستانی بودم. رشته‌ی معارف. در واقع همان علوم‌انسانی با چندین و چند کتاب اضافه که از سال اول دبیرستان باید می‌خواندیم تا خودِ اردیبهشتِ سال کنکور. آخر هم دو کتابش در کنکور برایمان می‌آمد، اضافه بر سوالات علوم‌انسانی؛ عدل شهید مطهری و تبصره‌المتعلمینِ علامه‌حلی.

روزی پدرم در آشپزخانه وضو می‌گرفتند؛ دیدم بعد شستن صورت، دستشان را کامل زیر شیرآب گرفتند و بعد با دست دیگر روی آن کشیدند. گفتم “بابا اشتباه وضو می‌گیرید، باید با دست دیگه‌تون آب بریزید رو این دست، نه که دستو ببرید زیر شیرآب”
به چه‌کسی تذکر دادم؟ پدرم! مردی که دروس حوزه را تا سطح دکترا خوانده بود و سال‌ها امام‌جماعت و قاضی و درسِ دین خوانده بود؛ و من که بودم؟ دخترکی نوجوان که تازه چهار کتاب فقه و عربی خوانده و گمان می‌کند علامه‌ی دهر است و هنوز آنقدر نخوانده که نمی‌داند حتی همان زیرآب بردن کافی است و احتیاجی به کشیدن با دست دیگر نیست، چه برسد به ریختن آب با دست دیگر.

الغرض؛
این روزها بعضی نقدها و شکایت‌ها را که می‌خوانم و می‌بینم یاد آنروز می‌افتم و نقد اشتباهم به پدری که از من خیلی بیشتر بلد بود ولی منِ باد کرده، گمان می‌کردم حرف و تصور من درست است! نه پدرِ باتجربه‌ی عالمم.

پ‌ن: بابا چه گفتند؟ خندیدند و گفتند “اینطوری هم درسته”

آه بابای مهربانم …

عصبانی بودم؛ خیلی زیاد. از اینکه کار کوچکی را انجام نداده بودند. از اینکه نتوانسته بودند برنامه را مدیریت کنند و مردم موقع خروج همه باهم به سمت درب خروج رفته بودند و داشتند جیغ و داد می‌کردند و کفش‌ها را له می‌کردند. عصبانی بودم.

با همان عصبانیت به قسمت آقایان رفتم. نمی‌دانستم مسئول اصلی کیست و باید عصبانیتم را بر سر که فرود آوردم. چشمم افتاد به آقایی که می‌دانستم مسئولیتی در برگزاری مراسم دارد. به سمتش رفتم. سلام کرده و نکرده شروع کردم اعتراض کردن؛ که این چه وضعی است. چرا مدیریت نکردید؟ چرا درب‌ها را کامل باز نکردید؟ می‌توانستید فلان‌کار را بکنید؛ بهمان‌کار را اگر می‌کردید این وضع بوجود نمی‌آمد… گفتم و گفتم و گفتم. گوش داد و گوش داد و گوش داد.
پنج دقیقه‌ای در میانِ همهمه و فریادِ زنان، حرف‌ها و فریادهای مرا گوش داد.

ساکت که شدم، گفت “تمام شد؟ همه چیز را گفتید؟ خالی شدید؟” خالی شده بودم؛ شایدکمی! حرف‌ها و توضیحاتِ بعدش، قانعم نکرد و بیشتر توجیه بود اما، اما همان پنج دقیقه گوش دادنش و اهمیت دادنش به اعتراضم، آرامم کرد.
یاد گرفتم گاهی فقط کافیست برای دیگران شنونده باشیم؛ همین کمک بزرگی‌ست.

آدم‌ها… آدم‌ها… آی آدم‌های زندگی‌ام

هفته‌ی اول اردیبهشت نود و نه بود. هوا رو به گرمی رفته بود.
سر کارگر شمالی تاکسی نشستم به سمت فاطمی. صندلی کنار راننده نشسته بودم‌. نرسیده به بلوار کشاورز، پشت چراغ قرمز، راننده برگشت و به من گفت: ماسک چرا زدی دخترم؟
گفتم: بخاطر کرونا.
گفت: کرونا تموم شده دیگه. رفت.
گفتم: نه، درست نیست. هنوز هست و کامل نرفته، باید مراقب بود.
گفت: نه دخترم، تموم شد دیگه. هوا هم داره گرم میشه، رفت دیگه.

امروز بعد از هجده ماه، یاد مردِ میانسال تاکسی‌ران افتادم. که سه ماه بعد از شیوع کرونا در ایران فکر میکرد این بیماری تمام شده و رفته است. الان کجاست؟ زنده است؟ چه میکند؟
کاش همانطور بود که تاکسی‌ران فکر میکرد؛ کاش.

از آن پیرمردهای مهربان بود. همان پیرمردهای لاغر و تکیده با قدی خمیده و لبخندی بر لب. ته‌لهجه‌ی کاشانی‌اش را نگه داشته بود. خیلی وقتها که از کوچه‌ی خانه‌ی پدری رد میشدم، میدیدمش. گاهی نشسته بود بر روی صندلی جلوی خانه‌اش، گاهی راه می‌رفت، گاهی جلوی خانه‌اش را آب و جارو میکرد. سلام می‌کردم و جواب میداد. اکثر وقت‌ها در جیب‌هایش شکلات داشت؛ به بچه‌ها میداد. چندبار به من هم داد. با لبخند و تشکر می‌گرفتم. از آن پیرمردهای مهربان بود. بابا که رفت، جزو معدود کسانی بود که برای تشییع آمد. با اینکه برایش سخت بود. از آن پیرمردهای مهربان بود. از آن پیرمردهای بامعرفت.

دو روز پیش شنیدم که او هم رفته است. مثل بابا. دو هفته بیمارستان بستری بوده و پنج صبح، “آسمانی” شده بود. همسایه‌ی مهربانِ خانه‌ی پدری

روحت شاد پیرمرد مهربان

باورش داشتم. هرچه برایم می‌گفت را، باور می‌کردم. چه توقعی دارید از دخترکِ هشت ساله؟!

دوم دبستان بودم. هم‌شاگردی جدیدی به کلاسمان اضافه شده بود. خانه‌شان برخلافِ اکثریت ما، اطراف مدرسه نبود و از راهی دورتر می‌آمد. کمی عجیب بود. خاطرات محوی یادم مانده. مثلا یکبار پوست‌های سختِ کرم رنگ پسته را هم قرچ قروچ‌کنان گاز زد و خورد. حرف‌های عجیبی می‌زد و برای من که دنیای اطرافم یکدست بود، پدیده‌ی جالبی بود.
‌
یکبار تعریف کرد که نزدیک خانه‌شان جسد مرد جوانی پیدا شده. بچه‌های محل تیغ‌های گل رز را کنده‌ بودند و به طرف جسد پرت می‌کردند. آنقدر دردناک و عجیب بود قصه‌اش که بعد از بیست و شش سال انگار همین یک ساعت پیش برایم تعریف کرده است.

با اینکه حرف‌هایش عجیب بود ولی همه‌شان را باور می‌کردم. دلیلی نمی‌دیدم که دروغ بگوید. حتی وقتی با آب و تاب حرف‌های شنیده را برای مادر و خواهرم تعریف کردم و آنها گفتند باور نکن اینها را، جلویشان درآمدم که “نه! دوستم دروغ نمی‌گوید. واقعا اینها را دیده.”
چه توقعی دارید از دخترک هشت ساله؟

آدم‌ها… آدم‌ها … آه، آدم‌های زندگی‌ام