با خوندن چند پاراگراف از کتاب در یک کانال تلگرامی، تشویق شدم “جنگ چهره زنانه ندارد” را بخرم. موضوع کتاب درباره زنان روسی است که در جنگ جهانی دوم در جبهه حضور داشتند و با آلمانها جنگیدند.
قبل از خواندن این کتاب، حضور زن برایم در جبهه و خط مقدم، با توجه به کتابها و فیلمهایی که خوانده و دیده بودم در نقش پرستار و امدادگر خلاصه میشد ولی این کتاب زنانی را برایم تعریف کرد که اسلحه دست گرفتند و در خط مقدم مثل یک سرباز به دشمن حمله کردند، تک‌تیرانداز بودند، پارتیزان بودند و در جنگل زندگی می‌کردند، مین‌روب بودند، حتی فرمانده شدند و سربازان مرد را فرماندهی می‌کردند. یکعده دیگر هم در نقش پرستار و پزشک و آشپز و حتی خواننده! به جبهه خدمت می‌کردند.

نکته‌ای که در حین خواندن کتاب و صحبت درباره موضوع و مطالب آن با دیگران برایم روشن شد این بود که در درجه اول افراد مثل هم نیستند و همانطور که در کتاب چندین‌بار ذکر شده بود خیلی از زنان حاضر به ترک عادات زنانگی و خانه نبودند و در شرایط بد جنگی، مثل ج ج دوم که تعداد مردان روس زنده کم شده بود، توانایی حضور در جبهه و جنگیدن را نداشتند و حتی بعد از اتمام جنگ زنانی را که به جنگ رفته بودند سرزنش میکردند، ولی بعضی از زنان چنین توانایی داشتند و وظیفه خودشان می‌دانستند به کشور و مردمشان، اینگونه کمک کنند، حتی اگر بعد از جنگ همان مردان همرزمشان که در جنگ آنها را تحسین و تشویق میکردند، بعد از اتمام جنگ بخاطر روحیه جنگی که آنها پیدا کرده بودند، حاضر به ازدواج با آنان نمیشدند.

نکته دوم هم برای من این بود که شرایط زنان روس در کتاب را با زنان سرزمین و دین خودم مقایسه نکنم؛ هم بخاطر تفاوتی که در جنگ کشور آنها و تعداد کشته‌ها و وسعت جغرافیایی و شرایط جنگی با جنگ‌های معاصر منطقه ما دارد و هم بخاطر نوع تربیت متفاوت (کمونیسم) آنها با ما.

کتاب در عین جذاب بودن و تازگی شنیده‌ها، تلخ است. مخصوصا اگر خواننده زن باشد، با تک‌تک راویان کتاب هم‌زادپنداری میکند ولی گاهی نمی‌تواند آنها را درک کند؛ مثلا یکی از راویان مادریست بیسیم‌چی که با نوزاد چند روزه‌اش به خطمقدم رفته، نوزاد گرسنه است و مادر شیر ندارد تا او را آرام کند، گریه نوزاد ممکن است محل نیروها را لو بدهد، مادر سر نوزاد را درون دریاچه می‌کند و نگه می‌دارد!!! …

یکی از نکات منفی کتاب، مرتب نبودن کامل روایت‌هاست؛ با وجودیکه کتاب به هفت بخش تقسیم شده ولی خواننده گاهی بین راوی‌های مختلف که هرکدام یک مسئولیت داشتند و قصه هرکدام زمان مختلفی از جنگ را بازگو می‌کند، گم می‌شود و نبود یک دسته‌بندی دقیق برای یادداشت‌ها و خاطرات را حس می‌کند. این سردرگمی وقتی بیشتر می‌شود که در قسمت‌هایی از کتاب اسم و نقش راوی‌ها که بعد از هر خاطره می‌آمد حذف می‌شود و خواننده فقط با باز و بسته شدن پوتیشن‌ها متوجه تغییر در داستان و راوی می‌شود.

یکی دیگر از نکاتی که در طی خواندن کتاب مخاطب را اذیت می‌کرد، تاکید چندباره در خاطرات راویان  مختلف بر این موضوع بود که روسها انسانهای خوب و مهربانی بودند و آلمانها متجاوز و وحشی؛ برای مثال در صفحه ۲۶۰ از زبان یک پزشک می‌خوانیم:

یا در صفحه ۳۳۶

و اینها نشان می‌دهد از کتاب نباید توقع بی‌طرفی یا صرفا گفتن واقعیات را داشت.

نویسنده کتاب خانم سوتلانا آلکساندرونا الکسیویچ است و  اولین نویسنده تاریخی است که به خاطر نوشته‌هایش در ژانر مستندنگاری، جایزه ادبی نوبل را دریافت کرده است. کتاب به زبان‌های مختلفی ترجمه شده است و در سرچی که در این زمینه داشتم، متوجه شدم کتاب به زبان‌های آلمانی، ایتالیایی و ژاپنی یعنی سه کشوری که در جنگ جهانی دوم ضد روسیه میجنگیدند، ترجمه نشده است. در ایران هم عبدالمجید احمدی آن را ترجمه کرده و توسط نشر چشمه، منتشر شده است. قیمت کتاب در سال نود و پنج بیست و شش هزار تومان است.

من رو به دسته‌م بردن. دستور دادم: «دسته! به جای خود!» اما دسته حتا از جاش تکون هم نخورد. یکی دراز کشیده بود، یکی نشسته بود و سیگار می‌کشید، یکی هم که گردنش رو با صدا می‌چرخوند، گفت: «آخی!». خلاصه، وانمود کردن اصلاً منو ندیدن. براشون سنگین بود؛ اونا مرد بودن، بچه‌های شناسایی، حالا باید از یه دختر بیست‌ساله فرمان ببرن. من این رو خیلی خوب درک می‌کردم ولی مجبور بودم فرمان بدم: «بلند شید ببینم!»

یکهو دیدم تیراندازی شروع شد… پریدم تو خندق، از اون‌جایی که شنلم نو بود و کف خندق هم گِلی، تو خندق به پهلو روی برف‌ها خوابیدم تا شنلم گِلی نشه. دختره احمق! شنل برام مهم‌تر از زندگی بود! سربازام وقتی این صحنه رو دیدن زدن زیر خنده.

صفحه ۲۵۰
کتاب جنگ چهره زنانه ندارد

نباید تصور کرد که با پیشرفت مدنیت، مقام زن هم بتدریج بالا رفته است؛ حقیقت امر این است که (در طول تاریخ) زیادتر بودن حس همکاری زن، در تغییر وضع اجتماعی او بیشتر موثر بوده تا تربیت فرهنگی مردان!

تاریخ تمدن، جلد اول

ویل دورانت

صفحه ۴۲

دعوای گله و طعنه که نمک و ادویه زندگی زن و شوهراست؛ البت تا اندازه ای که پرده های میون اونا پاره نشه!
که بدون اگه این اتفاق افتاد، مهر و محبت بین اونام ور افتاد.
هر اندازه امنیت خاطری که مرد برای زنش فراهم میکنه مهمه، همون اندازه حرمتی که زن توی خونه برای مردش میذاره مهمه

دیالوگ مادر حیدر (ثریا قاسمی) در سریال شب دهم

شما ۲ نفر با تربیت‌های متفاوت هستید و وجود اختلاف بین شما یک امر بدیهی است. از قدیم گفته‌اند دعوا نمک زندگی است ولی قطعا هیچ‌کس نمی‌خواهد زندگی‌اش زیادی شور شود پس باید حواستان باشد که اختلافات را عاقلانه و هوشمندانه مدیریت کنید وگرنه زندگی‌تان دچار خطر می‌شود. اگر این اختلافات به قهر بین شما منجر شد، نباید بگذارید زیاد طولانی شود. با روش‌های مختلف باید رابطه را دوباره بازیابی کنید. بنابراین راه‌های پا پیش گذاشتن برای آشتی کردن را یاد بگیرید تا با بحران قهرهای طولانی و دلسرد‌کننده در زندگی با همسر‌تان مواجه نشوید.

• خودت را بشناس

برای آشتی کردن عجله داشته باشید و نگذارید ساعات قهر‌بودن‌تان طولانی شود ولی نه آنقدر سریع که هنوز هیجان و ناراحتی‌تان از دعوا و کشمکش‌ها از بین نرفته باشد. کمی صبر کنید تا از لحاظ روحی آمادگی آشتی پیدا کنید و آرام شوید. وگرنه ممکن است دوباره آتش زیر خاکستر باد بخورد و افروخته شود. با خودتان کمی خلوت کنید و به موضوع دعوایتان فکر کنید.
به قول قدیمی‌ها کلاهتان را قاضی کنید و ببینید خودتان چقدر در این کشمکش مقصر بوده‌اید. رفتارتان را قضاوت کنید. این کار قدم اول برای درست کردن رفتارتان و یک آشتی صحیح است.
اگر شما به چرایی رفتار خودتان پی نبرید و درصدد اصلاحش برنیایید، آن آشتی چند روز بعد دوباره به همان دعواها و کشمکش‌ها و نهایتا قهر می‌انجامد و عملا آشتی‌تان فقط چند روز دوام خواهد داشت.

• پیشقدم شوید

مدام به این فکر نکنید که همسرتان این بحث را شروع کرد یا نه، او بود که با شما قهر کرد و دیگر صحبت نکرد یا شما. شما دیگر یک نوجوان یا صرفا یک جوان لجوج نیستید و اینجا صحنه مدرسه و کلاس نیست. فردی که در مقابلتان است نیز دوست یا خواهر و برادرتان نیست بلکه همسر و شریک زندگی‌تان است و بحث سر زندگی و آینده شماست، پس مهم نیست شما دعوا را شروع کرده‌اید یا نه، برای آشتی شما پیشقدم شوید.
مطمئن باشید نه آسمان به زمین می‌آید و نه غرورتان جریحه‌دار می‌شود. حتی ممکن است با این پیشقدم‌شدن، احترام و ارزش شما نزد همسرتان بیشتر شود.

• از عذرخواهی کردن نترسید

تابه‌حال هزاران انسان از دیگران به‌خاطر کار اشتباهی که کرده‌اند عذرخواهی کرده‌اند و هیچ اتفاقی برایشان نیفتاده، پس جرأت و شهامت این کار را داشته باشید و بعد از پایان دعوا و مشاجره‌تان، وقتی کمی با خود خلوت کردید و فهمیدید اشتباه از جانب شما هم بوده است، از همسرتان عذرخواهی کنید. حتی اگر او نیز مقصر بود، شما عذرخواهی کنید، مطمئن باشید همسرتان نیز از کار و رفتارش پشیمان است.

• جداکردن جای خواب، ممنوع

قدیمی‌ها توصیه‌ای داشتند که می‌گفتند اگر بدترین دعواها را با هم داشتید، هیچ وقت جای خواب‌تان را از هم جدا نکنید. در همان اتاق خوابتان و در همان جای همیشگی‌تان بخوابید. ممکن است ناراحتی‌تان با همین کار کوچک از بین برود و با یکدیگر آشتی کنید. این نکته را فراموش نکنید که فردایش با یکدیگر درباره ناراحتی‌تان صحبت و سعی کنید مسئله پیش آمده را حل کنید.

• راه را به هم نشان بدهید

در مواقع عادی، با یکدیگر درباره راهکارهای مورد علاقه‌تان برای آشتی صحبت کنید! مثلا بگویید، اگر روزی با هم قهر کردیم، دوست داری من چه کاری کنم؟ ممکن است بعضی‌ها دوست داشته باشند چند ساعتی به غار تنهایی‌شان فرو روند و اگر شما اقدام به صحبت و آشتی کنید، بدتر اعصابشان به هم می‌ریزد. این تجربیات از خلق و خوی یکدیگر را ممکن است در طول زندگی مشترک به‌دست آورید ولی صحبت کردن درباره آنها، شما را زودتر به نتیجه می‌رساند.

• نامه بنویسید

گاهی نوشتن یک نامه عذرخواهی، اگرخودتان را مقصر می‌دانید یا یک نامه توضیح و شرح مشکل پیش آمده، درصورتی که همسرتان را مقصر می‌دانید، هم منجر به آشتی کردن می‌شود، هم باعث می‌شود یکسری مسائل که همسرتان درست متوجه منظور شما نشده، به‌صورت مکتوب بازتر و سوءتفاهمات برطرف شود. لحن نامه‌تان حتی اگر مقصر شما نباشید، طلبکارانه نباشد.

سعی کنید از عبارات عاطفی و عاشقانه در آن استفاده کنید. نامه را در یک مکان تأثیرگذار بگذارید. مثلا بین صفحات کتابی که شب‌ها آن را مطالعه می‌کند یا زیر بالش خوابش، طوری که قسمتی از نامه بیرون باشد و قبل خواب، چشمش به آن بیفتد. اگر هم برای خانم‌تان نوشته‌اید، جایی که موقع شستن ظرف‌ها یا بعد از آن چشمش به آن بیفتد هم مکان مناسبی است.

• از پیامک غافل نشوید

پیامک‌های محبت آمیز و مهربانانه برای همسرتان بفرستید. حتی اگر در خانه و در یک اتاق مشترک هستید ولی با هم قهر هستید، پیامک بفرستید. خنده‌دار است؟ خب مزیتش همین است که دوباره هردویتان را شاد می‌کند و این یعنی امکان شروع مکالمه.  احساس‌ محبتی که به او دارید را در قالب کلمات نشانش دهید. اگر جمله و پیامی که می‌خواهید بفرستید از زبان خودتان باشد، خیلی بهتر است حتی اگر در ساده‌ترین جملات باشد یا می‌توانید ابیات عاشقانه‌ای که شنیده‌اید و بلد هستید برایش بفرستید. مانند این بیت: «گر تورا با ما تعلق نیست، ما را شوق هست، ور تو را بی‌ما صبوری هست، ما را تاب نیست» اگر در محل کار هستید یا از هم دور هستید، بعد از رد و بدل شدن پیامک‌ها حتما به همسرتان زنگ بزنید و بگذارید ارتباط صوتی، آن رابطه محبت‌آمیز بین شما را محکم‌تر کند.

• فوت کوزه‌گری

به هیچ وجه نگذارید قهرتان طولانی شود. در حدیثی از پیامبر داریم روا نیست که مؤمن بیش از ۳ روز با برادرش قهر باشد، حال درنظر بگیرید. اگر زن و شوهر با هم قهر طولانی کنند چه اثرات جبران‌ناپدیری در روابطشان به‌وجود می‌آورد. اگر قهرتان بیشتر از یک روز طول کشید حتی اگر فکر می‌کنید مسبب قهر شما نبوده‌اید، غرورتان را کنار بگذارید و برای آشتی پیشقدم شوید. قهرهای طولانی روابط بین شما را سرد می‌کند.

وقتی که با همسرتان قهر هستید، سعی کنید در این مورد کمتر با دوستان و همکاران و بالاخص خانواده‌تان صحبت کنید چون ممکن است به‌خاطر دلخوری‌ای که دارید، تصویر نامناسبی از او برای دیگران بسازید، درصورتی که شما به‌زودی آشتی می‌کنید و آن مسائل را فراموش می‌کنید ولی تصویری که در آن زمان از شخصیت او برای دوستانتان ساخته‌اید در ذهن آنها می‌ماند.

این نکته را هیچ‌گاه فراموش نکنید که انسان ممکن‌الخطاست. اگر این صحبت را آویزه گوشتان کنید، هروقت خطا از جانب همسرتان باشد، راحت‌تر با آن برخورد می‌کنید و اگر خطا از جانب خودتان باشد با شهامت آن را قبول و عذرخواهی می‌کنید.

بعد از آشتی کردن، حتما درباره موضوع مورد بحثتان، در یک فضای آرام، همفکری کنید. اگر می‌خواهید به اشتباه خودتان اعتراف کنید مثلا بگویید من فهمیدم در فلان قضیه اشتباه فکر می‌کردم. ولی هیچ‌گاه همسرتان را وادار به اعتراف نکنید و از او نخواهید از شما عذرخواهی کند. اگر خودش بخواهد، این کار را می‌کند. گفتن و اصرار شما، وضع را بدتر می‌کند.

• آقایان بخوانند

1. یک ساعت قبل از ساعت همیشگی که به خانه برمی‌گشتید، به همسرتان پیامک بزنید که آماده باشد تا با هم بیرون بروید. می‌توانید به یکی از پارک‌های شهرتان بروید و کمی قدم بزنید، بستنی یا خوراکی مورد علاقه همسرتان را برایش بخرید یا به یک رستوران بروید و باهم شام بخورید. این همراهی شما با یکدیگر در محیط بیرون، باعث می‌شود سرصحبت باز شود و باهم آشتی کنید.
2. اگر یک روز از قهر کردن‌تان گذشته و هنوز باهم آشتی نکرده‌اید، کمی در رفتار و کارهایتان ملایمت بیشتری داشته باشید و نشان دهید مایل به آشتی هستید. مثلاخریدهایی که می‌دانید همسرتان برای خانه احتیاج دارد را بخرید. خود این حرکت به همسرتان نشان می‌دهد شما، تمایل دارید آشتی کنید و به‌احتمال زیاد خود او هم پیشقدم می‌شود.
3. برای همسرتان یک هدیه هرچند کوچک بخرید. بدانید خانم‌ها از هدیه گرفتن بسیار خوشحال می‌شوند و برایشان در این مواقع بزرگ یا کوچک، گران یا ارزان بودنش چندان تفاوتی ندارد و فقط از اینکه شما به فکر آنها بوده‌اید و برایشان هدیه خریده‌اید خوشحال می‌شوند و راه آشتی برایتان هموار می‌شود. می‌توانید یک روسری، شال، کتاب از نویسنده مورد علاقه یا حتی یک کیک کوچک بخرید. هدیه را در جای به‌خصوصی بگذارید که همسرتان توقع دیدن هدیه در آن مکان را نداشته باشد و از دیدنش ذوق‌زده شود مثلا یخچال مکان فوق‌العاده‌ای برای قرار دادن کادوی خانم‌هاست. اگر شعر زیبایی به تازگی خوانده‌اید، می‌توانید آن را در کاغذی نوشته و در کنار آیینه یا مکانی که وسایل شخصی‌اش را می‌گذارد قرار دهید.

• خانم‌ها بخوانند

1. وقتی هنوز همسرتان از سرکار برنگشته، خانه را تمیز کنید، غذای مورد علاقه همسرتان را بپزید. کمی به سرو وضع خودتان برسید و منتظر آمدن همسر باشید. وقتی همسرتان آمد، بعد از یک استراحت مختصر، شام را بکشید و از او بخواهید به سر سفره بیاید، وقت خوردن شام، کم‌کم سکوت را بشکنید و سر صحبت را با کلمات خیلی عادی، باز کنید مثلا از او بخواهید دیس غذا را که دست‌تان به آن نمی‌رسد، به شما بدهد یا برایش نوشیدنی بریزید و تعارفش کنید. نظرتان را درباره برنامه درحال پخش از تلویزیون بگویید. مطمئن باشید به همین آرامی تا انتهای شام با هم آشتی خواهید کرد و سفره شام را با یکدیگر جمع می‌کنید!
2. تجربه ثابت کرده، میوه پوست کنده و آماده شده یا ظرفی از خوردنی و تنقلات مورد علاقه مردان،بالاخص چای روش بسیار مؤثری برای آشتی است. شما هم یک‌بار امتحانش کنید.
3. اگر همسرتان اهل فیلم دیدن است، می‌توانید یکی از فیلم‌های مورد علاقه‌اش را در دستگاه پخش، آماده بگذارید و زمانی که همسرتان در هال یا اتاق تلویزیون مشغول استراحت است آن را پخش کنید و با یک بشقاب میوه یا تنقلات، کنارش بنشینید. این موضوع که همسرتان بفهمد شما به علایقش احترام می‌گذارید و آنها را می‌شناسید، برایش بسیار مهم است.
4. اکثر آقایان، عذرخواهی کردن، مخصوصا عذرخواهی کلامی برایشان سخت است. کوچک‌ترین عکس‌العمل مردها معمولا به معنی تقاضای آشتی است را بهانه آشتی قلمداد کنید. نگذارید قهرتان طولانی شود و همسرتان به قهر طولانی عادت کند. این طولانی شدن به ضرر هردوی شماست و به زندگی‌تان لطمه می‌زند.

این مطلب برای روزنامه همشهری + نوشته شده است.

ناخن‌های بلند برای خودتان

انگار ما زنان خانه‌دار، ناخن بلند نداشته باشیم بهتر است؛بیشترین تلفات‌شان موقع ظرف شستن است.
آخ از زمانی که برمی‌گردد …

پ ن:ضمیر خودتان، نمی‌دانم دقیقا به چه کسانی برمی‌گردد

در کنج ایوان می‌گذارد خسته جارو را
در تشت می‌شوید دو تا جورابِ بدبو را

با دست‌های کوچکش هی چنگ پشتِ چنگ
پیراهن چرکِ برادرهای بدخو را…

قلیان و چای قندپهلو فرصت تلخی ‌ست
شیرین کند کام پدر، این مرد اخمو را

هر شب پری‌های خیالش خواب می‌بینند:
یک شاهزاده، ترک یک اسب سفید او را…

یک روز می‌آیند زن‌ها کِل‌ کشان، خندان
داماد می‌بوسد عروس گیج کم‌ رو را

یک حلقه از خورشید هم حتی درخشان ‌تر…
ای کاش مادر بود و می‌دید آن النگو را

او می‌رود با گونه‌هایی سرخ از احساس
یک زندگیِ تازه‌ ی گرم از تکاپو را …

او زندگی را سال‌های بعد می‌فهمد
دستِ بزن را و زبانِ تند بدگو را

روحش کبود از رنج و جسمش آبرودار است
وقتی که با چادر، کبودی‌های اَبرو را…

اما برای دخترش از عشق می‌گوید
از بوسه‌‌ی عاشق که با آن هرچه جادو را…

هرشب که می‌خوابند، دختر خواب می‌بیند:
یک شاهزاده، ترک یک اسب سفید او را

مژگان عباسلو